Sadakat-Merkezli Çeviri Söylemini Lacancı Psikanaliz Çerçevesinde Yeniden Düşünmek

Abstract

Çevirmenin yorumlayan bir özne olduğu düşüncesi çeviribilimciler tarafından kuramsal düzeydeuzun süredir tartışılmakta olsa da çevirmenin yazarlık hakkı yaygın kabul görmekten hala uzaktır.Çevirmen, anlamın yegâne sahibi olduğu düşünülen yazar karşısında görünmez bir elçi konumundabulunmaktan kurtulamamakta, çevirmenin öznelliği, bu öznelliğin kaçınılmazlığı ve önlenemezliğidüşüncesinin yaygınlaşması, çeviri tartışmalarına damga vuran sadakat kavramı tarafındanengellenmektedir. Bu makale çevirmene yazarlık hakkı tanımayan, özgünü ve özgünün sahibi olarakyazarı yücelten sadakat-merkezli çeviri söylemini Lacan’ın arzu kavramı ile yeniden düşünmeyiamaçlamaktadır. Makalede, yazar/özgün ile çevirmen/çeviri arasında, ilkinin lehine işlemek üzerekurgulanmış olan hiyerarşik ilişkiyi sürdüren, sadakat-merkezli çeviri söyleminin, anlamınsabitlenebilirliği inancı kadar, yazar/özgün ile girilen bir aşk ve arzu ilişkisini, bir tür varoluşsalilişkiyi de yansıttığı ileri sürülmektedir. Söz konusu söylem, özgünü okurken kendiniokuyan/okumayı isteyen, kendini tamamlamayı, eksikliğini gidermeyi arzulayan öznenin aslagiderilemeyecek arzusunun sancısının yansıması olarak görülebilir. Çevirmenden, özgüne sadıkkalmasını bekleyen, aksi takdirde çeviri eylemini ihanet olarak kodlayan söylemin en etkili aracıolarak sadakat kavramının varlığını korumaya devam etmesinin altında bir tür varoluş kaygısınınyattığını öne süren makalede, bir arzu nesnesi olarak özgüne sadakat, kendini tamamlama arzusuiçinde olan okur/eleştirmen-öznenin fantezisi olarak düşünülmektedir.