Özbek Türkolog Berdak Yusuf ve Sözlük Çalışmaları

Abstract

Bugünkü Özbekistan coğrafyası Türk dili çalışmaları açısından oldukça önemli bir bölgedir. Gerek Türk dili kaynakları gerekse bu kaynakları işleyen bilim adamları bakımından Türkoloji tarihi içerisinde mühim yer tutan Özbekistan’ın yetiştirdiği Türkologlardan biri de Berdak Yusuf (Berdak Yusufov)’tur. Yazar 1949 yılında Özbekistan’ın Cizzah vilayetinde dünyaya gelmiştir. Berdak Yusuf Özbekistan İlimler Akademisi (O’zbekistan Respublikasi Fanlar Akademiyasi) bünyesinde yer alan Ali Şir Nevai Dil ve Edebiyat Enstitüsü (Ali Sher Navoiy Nomidagi Til va Adabiyot Instituti), Dil Tarihi-Diyalektoloji ve Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Öğrenimi Bölümünde, (Til tarixiDialektologiya va Turk Tillarni Qiyosiy O’rganish Bo’limi) müdürlük vazifesini ve akademik çalışmalarını devam ettirmektedir. Özbek Türkçesi dışında Rusça, Kazak Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Türkmen Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi gibi çok sayıda Türk lehçesi bilen ve aynı zamanda Türkiye Türkçesi’ne de iyi derecede vâkıf olan Berdak Yusuf’un Türkoloji sahasında yaptığı çalışmaların sözlükçülük alanında yoğunlaştığını görmekteyiz. Meşhur Türkolog ve Özbekistan’ın önde gelen bilim adamlarından Prof. Dr. Ergeş Fazılov’un talebesi olan Berdak Yusuf hocası Ergeş Fazılov’la birlikte Ali Şir Nevai eserlerinin izahlı sözlüğünün hazırlanması çalışmalarına da katılmıştır. Berdak Yusuf, Çağdaş Türk Lehçeleri Sözlüğü hazırlama komisyonunda yer alarak burada Özbek Türkçesi Sözlüğünün madde başlarını hazırlamıştır. Bu vesile ile birkaç yıl Türkiye’de ikamet eden Berdak Yusuf Türkiye’deki Türkoloji çalışanları ve çalışmaları ile yakın bağ kurma fırsatı yakalamıştır. Bu yazıda Özbek Türkolog Berdak Yusuf’un genelde Türkoloji’ye özelde Sözlük ve Sözlükçülük çalışmalarına katkıları ele alınmıştır.

Today’s Uzbekistan is an important region for Turkic studies. Berdak Yusuf is one of the Turcologists of the Uzbek region which has an important role in the history of Turcology due to the richness of its Turkish language resources and the scholars who work on these resources. The author is born in Jizzah where located near the Samarqand city, in 1949. Berdak Yusuf has been reserched at Sciencies Academy of Uzbekistan which Institution of Ali Sher Navaiy Language and Literature. He is working at department of Languge History-dialectology and Turkic Languages at the moment. Berdak Yusuf, who knows Russian, Kazakh Turkic, Kyrgyz Turkic, Turkmen Turkic, Azerbaijan Turkic, besides Uzvek turkic except of Turkey Turkic and also especially works on lexicography. He is a student of the famous Uzbek Turcologist Prof. Dr. Ergesh Fazilov and they with cooperation prepared th dictionary of the works of Ali Sher Navaiy. Berdak Yusuf, who is a member of the Dictionary of Modern Turkish Dialects Organization Committee, has prepared the section “Dictionary of Uzbek Turkic”. Berdak Yusuf (Berdak Yusufov) stayed in Turkey for a few years in order to prepare the above mentioned Dictionary of Modern Turkish Dialects Organization Committee, has prepared the section “Dictionary of Uzbek Turkic” and thus had the oppurtunity to get in touch with the academicians of Turcoloy. Berdak Yusuf’s contributions to Turcology in general and to Lexicography in particular are discussed in this study.