Yazılı basında haber söylemi: 24 haziran 2018 cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçim haberlerinin çözümlenmesi

Abstract

Söylem kavramı zihinsel ve mantıksal düzlemde belirli bir tutarlılığa sahip bir düşünme ve algılama biçiminin yazılı ve/veya sözlü olarak ifade edilme şeklidir. Yazılı basındaki manşetlerde ve metinlerinde yer alan söylemler, çeşitli dilsel ifadelerle farklı anlamlar oluşturularak kullanılır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmelerle birlikte habercilik anlayışı ve yaklaşımları da çok büyük değişim ve dönüşüm içine girmiştir. Habere daha hızlı ulaşılabilmesi sağlanmış, haberi güncelleme olanakları gelişmiş ve toplumsal yaşam alanlarında daha derin etkiler oluşturabilme, ilgi çekme, dikkat çekme ve kanaat değişikliği gibi olanaklar sağlanmıştır. Bu araştırmada yöntem olarak kullanılacak olan eleştirel söylem analizi modeli dilbilimsel yöntemlerden faydalanarak dilsel kullanımları belirli bir sistem dahilinde açıklamayı amaçlar. Ayrıca haber metinlerindeki yüzeysel gerçekleri öznel bir şekilde yorumlamakla kalmayıp görünmeyen ve yapı arkasındaki anlamları da ortaya çıkarmayı benimser. Eleştirel söylem analizi haber metinlerindeki ideolojik unsurların seçilen dil formları içerisine yerleştirildiği ve kolayca görünemeyeceği noktasından hareket etmektedir. Bu çalışmanın amacı, 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Seçimlerinde örneklem olarak belirlenen Cumhuriyet, Sabah, Sözcü ve Yeni Şafak gazetelerinde yer alan görsel ve yazılı haber metinlerinin söylem analizini yapmaktır. Çalışmanın yürütülebilmesi için konuyla ilgili haberler, Teun van Dijk’ın eleştirel söylem analizi modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, seçimden bir gün öncesi, seçim günü ve seçimden bir gün sonrası örneklem olarak belirlenmiş gazetelerde sürmanşet ve manşetlerde yer alan seçimlere ilişkin haberler söylem analizine tabi tutularak seçimlerin gazetelerde ele alınış biçimi ortaya konulmuştur.