TÜRK DIŞ POLİTİKASI ANALİZİNDE İNŞA KURAMI VE KÜLTÜR: KERKÜK REFERANDUMU ÖRNEĞİ

Abstract

Öz: Çalışmanın amacı Türk Dış Politikasında Kerkük Referandumunun inşacılık kuramı ve kültür olgusu üzerinden incelenmesidir. İkinci Dünya Savaşı ile hem siyaset biliminde hem de uluslararası ilişkiler disiplininde önemi anlaşılmaya başlanan kültür, 1990’lı yıllardan itibaren açıklayıcı bir fenomen hâlini almıştır. Kültürün uluslararası siyasetteki önemi fark edilmiş ancak soğuk savaş dönemi boyunca realizm ve liberalizm yaklaşımları uluslararası siyasette baskın kuramsal konumunu sürdürmüştür. Kültür kavramını siyaset bilimi ve uluslararası siyasette merkezî konuma yerleştiren inşacılık (constructivism) kuramının ortaya çıkışı ise 1990’lı yıllara denk gelmektedir. Bu kuramsal arayışta en büyük etken; Aydınlanma ile ortaya çıkan “rasyonalitenin” iç siyasette ve uluslararası ilişkilerde olayları açıklamada yetersiz kalmasıdır. Bu durum, kültürün analiz birimi kabul edilmesi ile inşacılık kuramının uluslararası ilişkiler kuramları arasında yerini almasını sağlamıştır. Çalışma kuramsal ve uygulamalı olarak iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde inşacılık kuramı ekseninde uluslararası ilişkiler ve dış politikada kültür olgusunun merkezî konumuna odaklanılmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise bu kuram çerçevesinde kültürün Türk dış politikası davranışı üzerindeki etkisi analiz edilmektedir. Analiz, Nisan 2017-Kasım 2017 tarihleri arasında Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile Türkiye arasında yaşanan “Kerkük referandumu” tartışması üzerine Türk dış politikası karar vericilerinin ürettikleri söylemler üzerinden gerçekleştirilmektedir.