Vakıf üniversitelerine kiralanan taşınmazlar için düzenlenen kira sözleşmelerinin damga vergisi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Devletin önemli görevlerinden biri de fırsat eşitliği çerçevesinde eğitim hizmetini sunmaktadır. Çünkü eğitim hizmeti yarı kamusal bir hizmettir. Devletin, özellikle yüksek öğretim alanında, hizmetlerinin yetersiz kalması vakıf üniversitelerinin oluşmasının yolunu açmıştır. Bu hizmetin kamu ile birlikte kamunun yetersiz kaldığı yerde vakıfların kurmuş olduğu üniversiteler tarafından sunulmuş olması, hizmetin kamusal niteliğini ortadan kaldırmamaktadır. Devlet, sadece ekonomik nedenlerle değil, politik, teknik, sosyal ve ahlaki etkenlerle kamu kesiminde üretilmesinde fayda bulunan mal ve hizmetlerin üretimini kısmen veya tamamen özel kesime bırakabilir. Yarı kamusal nitelikteki bir mal veya hizmetin üretiminin tamamen veya kısmen özel kesime bırakılması, devletin bu mal ve hizmet üretimini ihmal ettiği anlamına gelmez. Günümüzde devlet yol gösterici ve denetleyici olarak bu hizmetlerin piyasa tarafından üretilmesinin muhtemel zararlarını önlemeye çalışmaktadır(1). Eğitim hizmetlerinin kamu kesimi yanında özel kesim tarafından sunulması da böyledir. Yüksek öğrenim hizmetlerinin kamu kesiminin yanında vakıflar aracılığıyla özel kesim tarafından sunulması, 1960’lı yıllarda denenmiş fakat Anayasa Mahkemesi tarafından engellenmişti. Kamu kesimi bu hizmeti karşılıksız sunarken, özel kesim ise hizmetini piyasa koşullarında bedeli karşılığında sunmuştur(2). Fakat daha sonra Anayasa Mahkemesi’nde açılan bir dava üzerine Anayasa Mahkemesi, özel kesimin yüksek öğrenim hizmetlerini üretemeyeceği gerekçesiyle ilgili Kanun’un bazı maddelerini iptal etmiştir(3). 1982 Anayasası’na kadar bu hizmet, sadece kamu kesimi tarafından üretilmiştir. 1982 Anayasası’nın 130. maddesi ile Kanun’da gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç sağlamak amacına yönelik olmamak kaydı ile vakıflar tarafından Devletin gözetim ve denetimine tabi yüksek öğretim kurumları kurulabileceği hükmü getirilmiştir. Bu hükümden de açıkça anlaşıldığı gibi günümüzde yükseköğretim hizmeti vakıflar aracılığıyla verilebilir. Bunun yansıması olarak da çok sayıda vakıf üniversitesi kurulmuştur. Fakat vakıf üniversitelerinin yeni gelişen bir olgu olması nedeniyle özellikle vergileme alanında birçok konuda belirsizlikler mevcuttur. Bu çalışmanın amacı, vakıf üniversitelerinin, taraf oldukları kira sözleşmelerinde damga vergisine tabi olup olmadıklarını açıklığa kavuşturmaktır.