Fatih dönemi sivil mimarisinde çini

Abstract

Tezime Fatih dönemi sivil mimari çinilerini incelemeye odak aldık. Ayrıca bu konunun genel mimari çini tarihi üzerindeki yeri tespit edilmeye çalışıldı. Ancak bu çalışmam esnasında 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan ve dönemsel olarak kesintilere uğrayabilen bir tarihi gelişim söz konusu oldu. Buna rağmen hâli hazırdaki sanat tarihçilerinin, arkeologların ve çini tarihi üzerine odaklanmış diğer otoritelerin öngörüleri ve bu alanda yazılmış tezler bizim izlediğimiz yolu görmemiz açısından çok ciddi yardımları oldu. Tarihte Türk mimarisi, Türk çini ve seramik sanatı ve estetiğine dair verilmiş eserler arasında “Çinili Köşk” önemli bir yere sahip. Ayrıca belirtmek gerekir ki Orta asyadan bu yana ayakta kalabilen Türk Köşklerine tek örnek oluşu beni bu çalışmaya daha fazla yüreklendirmiştir. Bunlara ek olarak “Eyüp Sultan Türbesi, Topkapı sarayı ve İstanbul Mahmutpaşa türbesi” gibi yapılarda başka mimari yapılardan toplanmış farklı çinilerle kullanılmıştır. Aynı dönemin ürünleri olsa da yapı ile bütünleşecek bir estetik bütünlük konusunda eksiklikler ve uyumsuzluklar görülmektedir. Tez konusu belirlememize dayanak olan önemli bir ata yadigârı olan çini sanatının ve süsleme sisteminin tek elde toplanışının bu dönemde olduğunu biliyoruz. Bir dönemin son örneklerinin üzerine yapılacak böyle bir uygulama çalışmasının da güzel bir başlangıç olacağı düşüncesi bizi bu tezi yazmaya motive etmiştir. Bu her ne kadar lokal bir çaba olsa da böyle bir fikrin önünün açılması bu tezin asıl amacı olduğunu ümit ediyorum.