Latin ve non latin alfabelerin tipografik olarak incelenmesi

Abstract

İlk çağlardan itibaren insanoğluna, medeniyetleri kurduran, reformları yaptıran, bilgi ve kültür toplumunu inşa etmesine sebep olan etkenler arasında dil ve yazı bulunmaktadır. Dil iletişimin önemli bir öğesi olmakla beraber yazı ile anlam bulur, yazı ile paylaşılır, yazı ile saklanır. Bundan dolayı Sümerlerden başlayarak yazının medeniyetler içerisinde gelişimini incelemek önemlidir. Bu gelişim Sümerlere paralel eski Mısır ve Çin uygarlıklarında devam etmiştir. Yazı Sümerler yoluyla Mezopotamya'ya yayılmıştır. Geçmişte ve günümüzde dünyanın kullandığı yazı sistemlerini sınıflandırılacak olursak, Ebcet, Abugida, Alfabe, Logografik yazı, Syllabary akla gelebilir. Yazı sistemlerinden Alfabeler dünya toplumlarının birçoğu tarafından kullanılmaktadır. Özellikle Fenikelilerin bulduğu, Yunanlılar ve Romalılar ile son haline ulaşan Latin Alfabesi dünyada birçok toplum tarafından kullanılmaktadır. 15. yy'da Rönesans buluşlarından matbaanın etkisiyle Avrupa'da harf tasarımları başlamış ve tipografinin temelleri atılmıştır. Tipografi sanatı yazının formunu inceler ve yazıyla bilginin iletilmesi sağlar, yazının okunurluğunu artırır, yazıya grafik öğeler yükler. Tipografinin doğuşu ve gelişimi Avrupa eksenli olduğundan, tipografi Latin alfabesiyle özdeşleşmiştir. Fakat Latin alfabesinin dışında birçok yazı sistemi vardır ki bunların hepsine Not-Latin (Latin olmayan) denir. Küreselleşen dünya toplumu okuma ve yazmayı kitapların ötesine, ekran temelli medyalara ve internete taşımıştır. Non-Latin Alfabelerin veya yazı sistemlerinin kendine has coğrafyası üzerinde veya farklı bir ülkede kullanılması, Non-Latin sistemler için tipografik zorunluluklar getirmiştir. Bu noktada Non-Latin istemlerin tipografileri ile Latin tipografisi arasında bir organik bağ kurulmalıdır. Non-Latin sistemlerin tipografileri incelenerek, Latin tipografisiyle uyumu araştırılmalıdır. Bu çalışmada dünya üzerinde en çok kullanılan Çin yazı sistemi, Hint yazı sistemi (Devanagari), Arap alfabesi, İbrani alfabesi, Yunan alfabesi, Kiril alfabesinin tipografileri incelenmiştir.