Sosyal İş Modelleri ve Sosyal Girişimcilik: Boğaziçi Üniversitesi Tüketim Kooperatifi Örneği

Abstract

Amaç – Sosyal ihtiyaçları karşılayan ve yeni sosyal ilişkiler ve işbirlikleri yaratan yeni fikirler sosyal inovasyonlardır ve sosyal girişimciler aracılığıyla hayat bulmaktadırlar. Günümüzün sürekli değişen ve gelişen toplumsal yapısında devletin yeterli olamadığı alanlarda temel insan ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yeni iş modelleri yaratan kuruluşlardan olan Sivil Toplum Kuruluşları da (STK) bu değişim ve gelişime ayak uydurarak sosyal girişimcilik örnekleri sergilemektedirler. Bu çalışmada sosyal iş modeli ve sosyal girişimcilik yazınından yararlanarak alternatif bir iş modeli benimseyen Boğaziçi Üniversitesi Tüketim Kooperatifi (BÜKOOP) incelenmiştir. Yöntem – Bu çalışmada, gıda alanındaki küçük üreticileri tüketiciler ile aracılar olmaksızın buluşturan alternatif bir iş modeli biçimlendiren ve farklı örgütlenme biçimleri sergileyen Boğaziçi Üniversitesi Tüketim Kooperatifi örnek olay yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmada ikincil veri kaynaklarından (BÜKOOP hakkında çıkan haberler, yapılan mülakatlar, yazılan bilimsel makaleler, BÜKOOP web sitesinde yer alan bilgilerden) yararlanılmıştır. Bulgular – BÜKOOP’un bu sosyal girişimin nasıl ve ne amaçla başlatıldığı, hayata geçirirken hangi tür çalışmaların yapıldığı, bu çalışmaların nasıl yapıldığı, girişimin örgüt yapısı ve faaliyetleri Tracey, Phillips ve Jarvis’in (2011) kurumsal girişimcilerin yeni bir örgüt formu oluşturmaları sırasında yapmış oldukları çalışmalara odaklanarak geliştirdikleri modelden yararlanılarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıca Sosyal İş Modeli Kanvas’ından (Kent State University, 2019) ve Osterwalder ve Pigneur’un (2010) iş modeli kanvasından yararlanarak BÜKOOP sosyal iş modeli elde edilen veriler çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır. Tartışma – Boğaziçi Üniversitesi mensupları tarafından kurulan ve sağlıklı gıdayı uygun fiyatla aracısız olarak tüketiciye sunmayı amaçlayan ve bu çalışmaları yerine getiren BÜKOOP’un sosyal girişimci bir yapıda olduğu ifade edilebilir. Sonuç olarak bu çalışmada sosyal girişimcilik yoluyla yeni bir sosyal iş modelinin oluşturulmasına odaklanılmıştır.